Με αφορμή την εκδημία του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Τιράνων, Δυρραχίου και πάσης Αλβανίας κυρού Αναστασίου, αναδημοσιεύεται στον ιστότοπο της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής ένα απόσπασμα από ομιλία του Ποιμενάρχη της, Μητροπολίτη κ. Νικολάου σε εκδήλωση για το Διορθόδοξο Κέντρο της Εκκλησίας της Ελλάδος, η οποία είχε λάβει χώρα το 2009.
Ο Σεβασμιώτατος τονίζει στο απόσπασμα της ομιλίας του την προσωπικότητα και το έργο του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αλβανίας. “Τὸ ἔργο του δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου. Δὲν ἑρμηνεύεται, δὲν δικαιολογεῖται. Ἁπλά, θαυμάζεται. Δὲν εἶναι δικό του, δὲν εἶναι κατ’ ἄνθρωπον. Εἶναι μόνον τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἄνθρωπος δὲν κρίνεται. Μόνον ἀναγνωρίζεται“, τονίζει ο Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος.
Παρακάτω το απόσπασμα:
Θὰ μοῦ ἐπιτρέψετε γιὰ τὸν Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀλβανίας κ. Ἀναστάσιο νὰ μὴν παρουσιάσω πληροφορίες ἢ ἀποτίμηση τοῦ ἔργου του, γιατὶ κάτι τέτοιο καὶ ἀδύνατο εἶναι καὶ τελικὰ φοβοῦμαι πὼς ὁ ὄγκος τῆς πληροφορίας καὶ τὸ μέγεθος τῆς ἐπὶ μέρους καὶ συνολικῆς ἀξίας της θὰ χαθοῦν μπροστὰ στὴν ἀδυναμία μας νὰ τὰ συνθέσουμε καὶ νὰ τὰ ἀξιολογήσουμε. Ἀντ’ αὐτοῦ θεωρῶ ὅτι εἶναι πιὸ δίκαιο νὰ ἐπιχειρήσουμε νὰ σκιαγραφήσουμε κάποια ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικὰ τῆς ἱστορικὰ μοναδικῆς σὲ τάλαντα, ἀρετὲς καὶ πληθωρισμὸ ἔργων προσωπικότητός του, δεδομένου μάλιστα ὅτι χωρὶς καμία ἐπιφύλαξη θὰ μπορούσαμε νὰ ἰσχυριστοῦμε ὅτι τὸ σημαντικότερο ἔργο του στὸ Διορθόδοξο Κέντρο ἦταν ἡ κατάθεση τοῦ λιπάσματος τῶν πολλῶν χαρισμάτων του πάνω στὸν σπόρο τοῦ ὁράματός του, ὅπως αὐτὸ φαίνεται ἀπὸ τὴν πυκνότητα καὶ τὸ εὖρος τῶν δράσεων, στὸ σύντομο διάστημα (1971-1973) ποὺ διετέλεσε διευθυντής του.
Ὁ Μακαριώτατος εἶναι οἰκουμενικὴ προσωπικότητα. Τοῦτο ὄχι γιατὶ εἶναι παγκοσμίως γνωστός, οὔτε ἐπειδὴ σπούδασε, ἐργάσθηκε, κινήθηκε, ἔζησε σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς ἠπείρους, οὔτε πάλι γιατὶ γνώρισε πλῆθος θρησκειῶν καὶ πολιτισμῶν, οὔτε φυσικὰ ἐπειδὴ εἶναι κάτοχος πολλῶν καὶ παγκοσμίων διακρίσεων. Ἡ οἰκουμενική του ἀρχοντιὰ ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν ἴδια τὴ φύση του, τὴ σκέψη, τὰ αἰσθήματα, τὰ ἰδιώματα τοῦ προσώπου του, τὶς φυσικὲς ἱκανότητες. Ὅταν ἡ σκέψη κάποιου δὲν χωράει στὰ στενὰ τῆς καθιερωμένης λογικῆς, ὅταν τὸ ξεχείλισμα τῆς ἀγάπης του δὲν περιορίζεται σὲ σκοπούς, στόχους καὶ προβλέψεις, ὅταν ἡ ταπείνωση τῆς εὐγένειάς του δὲν προσμετρᾶται, τότε αὐτὸς δὲν ἀνήκει σὲ λίγους, δὲν ἔχει ὅρια∙ εἶναι οἰκουμενικός.
Ἡ ἀνάγκη τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἀναστασίου γιὰ οἰκουμενικὴ ἔκφραση καὶ διεύρυνση τῶν ὁριζόντων του τοῦ ἔδωσε τὸ προσὸν τῆς πολυγλωσσίας καὶ τὴ δυνατότητα τῶν πολύπλευρων σπουδῶν. Ἡ ἀγάπη του γιὰ τὸν ἄνθρωπο κάθε φυλῆς, κάθε θρησκείας, κάθε χρώματος, κάθε γωνιᾶς τῆς γῆς, κάθε πολιτισμοῦ, κάθε κοινωνικῆς στάθμης, καὶ ἡ βαθειὰ πίστη του ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι πανταχοῦ παρὼν καὶ τὸ κατ’ εἰκόνα Του ἐγγεγραμμένο σὲ κάθε ἄνθρωπο τὸν ἔκανε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ περιοριστεῖ στὸ μικρό, στὸ κοντά, στοὺς ἡμετέρους, στοὺς γνωστούς, νὰ φυλακιστεῖ στὸν προσωπικὸ καὶ κοινωνικὸ ἐγωισμό. Ἔσπασε τὸ δοχεῖο τῆς καταγωγῆς του ὡς περιοριστικῆς ταυτότητας, ξεκλείδωσε τὴν πόρτα τῆς παραδοσιακῆς πίστης του ὡς θρησκευτικοῦ ἰδεολογήματος, κατάργησε τὶς λέξεις ὅρια, σύνορα, φυλή, γλῶσσα. Διέφυγε ἀπὸ τὸ βαρυτικὸ πεδίο τῶν ἐγωισμῶν του καὶ ἀγκάλιασε τὸν κόσμο ὡς δημιούργημα τοῦ Θεοῦ. Εἶναι τόσο πολὺς καὶ τόσο εὐρὺς πού, ἐνῶ πάντοτε περιμένεις ἔκπληξη ἀπὸ τὴν παρουσία καὶ τὴ δράση του, διαρκῶς αἰφνιδιάζεσαι.
Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος τὸν ἀδίκησε. Δὲν κατάφερε νὰ ξεπεράσει τὴ στενότητά της καὶ νὰ τὸν τιμήσει ἐμπιστευομένη μία Μητρόπολή της. Δὲν τὸν ἔκρινε κατάλληλο γιὰ κάτι σχετικὰ συνηθισμένο. Εὐτυχῶς ποὺ ἔκανε τὸ λάθος! Ἰσως αὐτὸ νὰ ἦταν τελικὰ ἐντεταγμένο στὸ σχέδιο τοῦ Θεοῦ. Ἡ σοφία Του προνόησε νὰ μὴν τὸν κάνει ἐπαρχιοῦχο κλείνοντας τον σὲ μία ἐπαρχία, περιορίζοντάς τον σὲ ἕναν τόπο, σφίγγοντάς τον στὸ λίγο καὶ στὸ μικρό. Δὲν τὸν ξόδεψε στὰ νειᾶτα του, ἀλλὰ τὸν βοήθησε νὰ κυοφορήσει τὰ χαρίσματα τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ φθάσει σὲ ὥριμο τοκετό στὴ μέση ἡλικία του. Δὲν τὸν ὑποχρέωσε νὰ ἐκδαπανηθεῖ σὲ κάτι ποὺ καὶ ἄλλοι θὰ μποροῦσαν νὰ κάνουν, ἀλλὰ τὸν προόρισε νὰ πρωτοπορεῖ φυτεύοντας τὴν πίστη ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε, ὅπως ἔκανε στὴν Ἀφρική, ἢ ἀνασταίνοντας τὴν Ἐκκλησία ἐκεῖ ποὺ τὴν ἐξαφάνισε ὁ διωγμός, ὅπως συνέβη στὴν Ἀλβανία, ἢ ὁμολογῶντας τὴν Ὀρθοδοξία ἐκεῖ ποὺ δὲν ὑπῆρχε πρεσβευτής της, μὲ τρόπο ποὺ κανεὶς ἄλλος δὲν μποροῦσε νὰ τὸ κάνει, στὴν οἰκουμένη. Ἡ ζωή του ἔχει τὴν ἀποκλειστικὴ σφραγῖδα τοῦ μεγάλου, τοῦ μοναδικοῦ καὶ τοῦ θαύματος.
Ἡ ἐκκλησιαστικὴ διοίκηση τοῦ ἔδωσε τίτλους καὶ θέσεις ποὺ ἡ ἴδια ἀγνοοῦσε τὴ δυναμική τους, ἴσως ἀντικρύζοντας μὲ ἀνασφάλεια τὴ δύναμη τῆς φωνῆς του. Ξεκίνησε ὡς διευθυντὴς τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας καὶ στὴ συνέχεια τοῦ Διορθοδόξου Κέντρου καὶ ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἀναστάσιος ἀνέστησε μέσα σὲ ἐλάχιστο χρόνο τὴν ἔννοια τῆς ἀληθινῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας καὶ τῆς οἰκουμενικῆς Ὀρθοδοξίας στὴν Ἑλλάδα, ὅπως δὲν κατάφεραν πολλοὶ μαζὶ μὲ πολυετεῖς ἀγῶνες.
Ἄνθρωπος τολμηρός, ὁραματιστής, ἀποφασιστικός, ἀποτελεσματικός. Ταυτόχρονα συνετός, εὐγενής, ἀξιοπρεπής, δημιουργικός. Θεωρητικός καὶ πρακτικός, ἀκαδημαϊκὸς καὶ διοικητικός, σαφὴς στὴν πίστη του καὶ δεκτικὸς στὶς σχέσεις του. Οἰκουμενικός στὴν ὁμολογία του, ἀνοιχτὸς σὲ ἄλλους πολιτισμούς, σὲ ξένες νοοτροπίες, σὲ ποικίλες θρησκεῖες, ὄχι σχετικοποιώντας τὴν πίστη του, ἀλλὰ ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὴ βίωσή της, μπόρεσε νὰ ταπεινωθεῖ στὴν ποικιλότητα ποὺ οἰκονομεῖ ὁ Θεός καὶ στὴ διαφορετικότητα ποὺ ἀνέχεται.
Ὁ οἰκουμενικὸς λόγος του δὲν εἶναι συγκρητιστικός· εἶναι ἱεραποστολικός, εἶναι λόγος μαρτυρίας. Ἡ τόλμη του στὸ ἀντίκρυσμα τῆς παγκόσμιας πρόκλησης δὲν γεννᾶται ἀπὸ κενὸ πίστεως ποὺ πρέπει νὰ καλυφθεῖ, ἀλλὰ ἀπὸ πλήρωμα Ὀρθοδόξου βιώματος ποὺ πρέπει νὰ διαδοθεῖ, νὰ μοιρασθεῖ. Ἡ οἰκουμενικὴ ἀγάπη του δὲν προδίδει ἔλλειμα Ὀρθόδοξης εὐαισθησίας, ἀλλὰ εἶναι ἀγάπη ἐκκλησιαστικῆς εὐθύνης καὶ ὁμολογίας.
Τὸ ἔργο του δὲν εἶναι ἐκ τοῦ κόσμου τούτου. Δὲν ἑρμηνεύεται, δὲν δικαιολογεῖται. Ἁπλά, θαυμάζεται. Δὲν εἶναι δικό του, δὲν εἶναι κατ’ ἄνθρωπον. Εἶναι μόνον τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ καὶ ὡς ἄνθρωπος δὲν κρίνεται. Μόνον ἀναγνωρίζεται.
