Η κρίση πανικού είναι ένα αιφνίδιο επεισόδιο έντονου φόβου, άγχους και ψυχολογικής διέργερσης που σχετίζεται με έντονες σωματικές αντιδράσεις. Στην πραγματικότητα όμως με την κρίση πανικού δεν απειλεί το άτομο κάποιος σοβαρός κίνδυνος.
Υπολογίζεται ότι μέχρι το 4% του πληθυσμού υποφέρει από σοβαρές και συχνές κρίσεις πανικού, μία ή δυο φορές κατα τη διάρεκια της ζωής του εξαιτίας κάποιου στρεσογόνου γεγονότος, στις ηλικίες των 20-25 ετών. Στις γυναίκες η πάθηση είναι δύο έως τρεις φορές συχνότερη σε σύγκριση με τους άνδρες.
Τα επεισόδια της κρίσης πανικού εμφανίζονται συνήθως απότομα,ξαφνικά,ενώ μπορεί να μην υπάρχει κάποια συγκεκριμένη αιτία. Άλλοτε οι κρίσεις πανικού κάνουν την εμφάνιση τους κάτω από συγκεκριμένες καταστάσεις όπως η αγοραφοβία. Ο ίδιος ο φόβος ότι θα ξεκινήσει μια κρίση πανικού , μπορεί να προκαλέσει έντονα συμπτώματα.Εάν οι κρίσεις πανικού είναι συχνές, προκαλώντας στο άτομο φόβο και άγχος για την επερχόμενη κρίση, τότε ίσως πρόκειται για διαταραχή πανικού και όχι για μεμονωμένη κρίση πανικού.
Τα άτομα που βιώνουν την κρίση πανικού την περιγράφουν ως μια αίσθηση πλήρους απώλειας ελέγχου ή σαν ένα έμφραγμα.
Τα αίτια που συνήθως οδηγούν σε μια κρίση πανικού ή διαταραχή πανικού ακόμα είναι άγνωστα. Οι παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην εμφάνιση τους είναι:
✓ τα γονίδια
✓ η προσωπικότητα του ατόμου
✓ τα έντονα αρνητικά συναισθήματα
✓ οι αλλαγές λειτουργίας περιοχών του εγκεφάλου
✓ το έντονο στρες
✓ Το οικογενειακό ιστορικό κρίσης πανικού ή διαταραχής πανικού
✓ Ένα στρεσογόνο γεγονός (θάνατος κάποιου προσώπου)
✓ Ένα τραυματικό γεγονός (σοβαρό ατύχημα ή η σεξουαλική κακοποίηση)
✓ Μεγάλες αλλαγές, όπως ένα διαζύγιο ή η γέννηση ενός παιδιού
Οι συνεχείς κρίσεις πανικού συνήθως συνδέονται με φοβίες και αποφυγή κοινωνικών υποχρεώσεων καθώς το άτομο φοβάται μην εμφανίσει συμπτώματα και αισθανθεί ντροπή. Επομένως αποφεύγει κάθε τέτοια περίσταση.Άλλος παράγοντας εμφάνισης είναι οι δυσκολίες που μπορεί να αντιμετωπίζει στην εκπαιδευτική δραστηριοτητα (σχολείο, πανεπιστήμιο) αλλά και η διάγνωση κατάθλιψης ή αγχωδών διαταραχών. Μερικές φορές, το άτομο κάνει αρνητικές σκέψεις με σκοπό να βλάψει τον εαυτό του προβαίνοντας σε αυτοκτονικές σκέψεις και τάσεις αυτοκτονίας. Στις μέρες μας, η οικονομική κρίση που πλήττει την χώρα μας και τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κόσμος αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα εμφάνισης κρίση πανικού. Η διαταραχή πανικού είναι συνώνυμη με την αγοραφοβία γι’αυτό το άτομο αποφεύγει να παρευρεθεί σε μέρη που μπορεί να του πρόκαλουν έντονο φόβο και άγχος καθώς αισθάνεται ότι κανείς δε θα μπορεί να τον βοηθήσει ή να βρεί τρόπου διαφυγης.
Όλη αυτή η κατάσταση περικλείεται από ποικίλα συμπτώματα που διαφέρουν από άτομο σε άτομο όπως:
✓ αίσθημα επικείμενης καταστροφής ή κινδύνου
✓ φόβος για την απώλεια ελέγχου ή το θάνατο
✓ ταχυπαλμία
✓ εφίδρωση
✓ τρέμουλο
✓ δύσπνοια, σφίξιμο στο στήθος
✓ γρήγορες ανάσες
✓ ρίγη
✓ εξάψεις
✓ ναυτία
✓ πόνος στο στήθος
✓ πονοκέφαλος
✓ ζαλάδα
✓ τάσεις λιποθυμίας
✓ δυσκολία κατάποσης
Καθώς η κρίση πανικού δεν προειδοποιεί για την εμφάνισής της αλλά ξεκινάει ξαφνικά, σημαντικό θα είναι το άτομο να γνωρίζει ότι η διάρκεια της δεν ξεπερνά τα 20-30 λεπτά της ώρα και δεν επιφέρει κάποιο κίνδυνο στην υγεία του. Παρόλ’αυτά όταν η επανάληψη είναι συχνή και το άτομο κατακλύζεται από αρνητικά συναισθήματα καλό θα ήταν να προβεί στην αναζήτηση βοήθειας απο κάποιον ειδικό.
Η επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας θα αποτελέσει ανακούφιση για το άτομο που πάσχει από διαταραχή πανικού αφού πρώτα εξετασθεί ότι δεν υποφέρει από παθολογικά αιτία. Η ψυχοθεραπεία είναι η λύση του προβλήματος αφού αρχικά ο ασθενής θα αποφορτιστεί από τα σωματικά συμπτώματα και θα αντιληφθεί την αιτία του προβλήματος βοηθώντας τον να μην επηρεάζεται αρνητικά η καθημερινότητα του. Η επικοινωνία με έναν ψυχίατρο είναι πάντα απαραίτητη καθώς μπορεί να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της διαταραχής.
Κάποιες τεχνικες που μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμες συμβουλές είναι:
✓ το άτομο να παραμείνει στο χώρο που βρίσκεται όταν του συμβαίνει η κρίση πανικού διακόπτοντας τυχόν επικίνδυνες δραστηριότητες που χρειάζονται την έντονη προσήλωση του.
✓ Να αποσπάσει την προσοχή του από τις αρνητικές σκέψεις παρατηρώντας κάτι που θα τον χαλαρώσει όπως η παρατήρηση των δεικτών του ρολογιού
✓ Βαθιές και αργές ανάσες γιατί συνήθως όταν το άτομο φοβάται η αναπνοή γίνεται γρήγορα. Προτιμότερο θα είναι να πάρει βαθιά αναπνοή μετρώντας μέχρι το τρία και μετά να εκπνεύσει.Επομενως αυτό θα τον κάνει να αισθανθεί περισσότερο χαλαρός.
✓ Να παρατηρήσει τί είναι αυτό που του προκαλεί φόβο και να το αμφισβητήσει αντιλαμβανόμενος ότι είναι μια κρίση η οποία θα περάσει.
✓ Το άτομο πρέπει να σταματήσει να σκέφτεται τις αρνητικές πλευρές της διαταραχής και των συμπτωμάτων και να επικεντρωθεί σε θετικές εικόνες,εικόνες και σκέψεις που θα τον κάνουν να αισθανθεί πιο ήρεμα.
✓ Δεν θα πρέπει να παλεύει με την κρίση πανικού γιατί αναπόφευκτα τα συμπτώματα άγχους και φόβου θα ενταθούν αλλά θα πρέπει να επικεντρώνεται στο γεγονός ότι είναι μια κρίση η οποία μόλις κορυφωθεί θα περάσει και κυρίως δεν αποτελεί κάποιο κίνδυνο για την υγεία του ατόμου.
Κατερίνα Πρίφτη
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Ψυχοθεραπεύτρια
MSc στη Συνθετική Ψυχοθεραπεία
